Polski Sztab Partyzancki

Polski Sztab Partyzancki (PSzP) został utworzony w kwietniu 1944 w Szpanowie z inicjatywy tajnego Centralnego Biura Komunistów Polski przy Komitecie Centralnym WKP (b) (CBKP). Rozpoczął działalność 5 maja 1944.

Na jego czele stanął ówczesny szef CBKP Aleksander Zawadzki. Faktycznym dowódcą PSzP był jednak zastępca Zawadzkiego, pułkownik Armii Czerwonej Sergiusz Prytycki.

Polski Sztab Partyzancki składał się z dowództwa oraz 13 wydziałów. Podlegały mu: baza zaopatrzenia, węzeł radiowy, przedstawicielstwo w Moskwie i przy Radzie Wojennej 1. Frontu Białoruskiego oraz samodzielny batalion specjalny, zwany też szturmowym^[1].

PSzP zajmował się szkoleniem ludzi, którzy po przerzuceniu na okupowane tereny Polski zajmowali się odnajdowaniem działaczy komunistycznych, wywiadem politycznym i wojskowym, tworzeniem oddziałów dywersyjno–szpiegowskich. Do stycznia 1945 na okupowane tereny Polski przerzucono 327 członków tzw. grup organizatorskich.

10 maja 1944 PSzP podporządkowano polskie komunistyczne oddziały partyzanckie działające na wschodnich terenach dawnej II RP, podległe wcześniej Ukraińskiemu Sztabowi Ruchu Partyzanckiego (Brygada „Grunwald”, Zgrupowanie Partyzanckie „Jeszcze Polska nie zginęła”, Brygada im. Wandy Wasilewskiej, Brygada im. Tadeusza Kościuszki, na Białorusi), oddział partyzancki im. Leonarda Łucewicza, sześcioosobowa grupa ppor. Michała Hołdysa zorganizowana w Batalionie specjalnym i zrzucona już 12 kwietnia 1944 r. w Puszczy Nalibockiej na zachodniej Białorusi, podporządkowana PSzP w połowie maja 1944 r.^[2] Niektóre z nich podporządkowano w lipcu 1944 Armii Ludowej (brygady im. Wandy Wasilewskiej i im. Tadeusza Kościuszki).

W maju 1944 roku podporządkowano mu Polski Samodzielny Batalion Specjalny^[3].

W lipcu PSzP został podporządkowany Naczelnemu Dowództwu Wojska Polskiego. 23 lipca Naczelny Dowódca WP - gen. broni Michał Rola-Żymierski wystosował depeszę radiową do dowódców wszystkich oddziałów partyzanckich na okupowanych ziemiach polskich, w której komunikował o objęciu dowództwa nad Polskim Sztabem Partyzanckim i nakazywał oddziałom podległym dotąd temu Sztabowi, przejście pod bezpośrednie rozkazy dowódców obwodów i okręgów Armii Ludowej. Zadaniem PSzP miało być odtąd jak najszybsze uzbrojenie i zaopatrzenie techniczne oddziałów partyzanckich i garnizonowych Armii Ludowej walczących na zapleczu wroga^[4]. Po przeformowaniu na Bazę Oddziałów Desantowych przy Naczelnym Dowództwie WP do czasu rozwiązania 10 lutego 1945 koordynował działania i zaopatrywał w broń oddziały Armii Ludowej.

Przypisy

↑ Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk, Stefan Zwoliński, Armia Berlinga i Żymierskiego, Warszawa 2009, s. 105.
↑ Komunikaty i dyskusja, [w:] JanJ. Świerczyński JanJ., Polski Sztab Partyzancki, „Głos Kombatanta Armii Ludowej”, Warszawa 1995, s. 37, ISSN 1233-6076 .
↑ Sławomir Cenckiewicz: Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań 2011, s. 51.
↑ Blaski i cienie sojuszu, [w:] RyszardR. Nazarewicz RyszardR., Armii Ludowej dylematy i dramaty, Warszawa: Oficyna Drukarska, 1998, s. 244, ISBN 83-909166-0-6 .

Bibliografia

Marek Jan Chodakiewicz, Piotr Gontarczyk, Leszek Żebrowski: Tajne oblicze GL-AL i PPR. Dokumenty, Burchard Edition, Warszawa, 1999, ISBN 83-904446-6-6, tom 1, 2, 3.
PiotrP. Gontarczyk PiotrP., Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy (1941-1944), wyd. 2., popr., Warszawa: Wydawnictwo Fronda, 2006, ISBN 83-60335-75-3, OCLC 496116197 .
Mieczysław Juchniewicz: Polacy w radzieckim ruchu partyzanckim 1941-1944, Warszawa 1973.

Linki zewnętrzne

Czesław Tokarz: Archiwalia obrazujące pomoc materiałową ZSRR dla LWP w latach 1943–1945

[1] Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk, Stefan Zwoliński, Armia Berlinga i Żymierskiego, Warszawa 2009, s. 105.

[2] Komunikaty i dyskusja, [w:] JanJ. Świerczyński JanJ., Polski Sztab Partyzancki, „Głos Kombatanta Armii Ludowej”, Warszawa 1995, s. 37, ISSN 1233-6076 .

[3] Sławomir Cenckiewicz: Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań 2011, s. 51.

[4] Blaski i cienie sojuszu, [w:] RyszardR. Nazarewicz RyszardR., Armii Ludowej dylematy i dramaty, Warszawa: Oficyna Drukarska, 1998, s. 244, ISBN 83-909166-0-6 .

[1]

[2]

[3]

[4]

Organizacje	Armia Ludowa Gwardia Ludowa Połączone Siły Zbrojne AL, PAL i KB Związek Walki Młodych
Organizacje powiązane	Polska Partia Robotnicza Krajowa Rada Narodowa Grupa Inicjatywna PPR Bojowa Organizacja Ludowa Polska Wojskowa Organizacja Rewolucyjna Polski Sztab Partyzancki Rewolucyjne Rady Robotniczo-Chłopskie „Młot i Sierp” Stowarzyszenie Przyjaciół ZSRR Związek Walki Wyzwoleńczej Robotniczo-Chłopska Organizacja Bojowa Rewolucyjna Grupa Inteligencji Socjalistycznej „Świt”
Oddziały	Grupa Operacyjna im. Tadeusza Kościuszki Batalion im. Czwartaków 1 Brygada AL im. Ziemi Kieleckiej 1 Brygada AL im. Ziemi Lubelskiej 1 Brygada AL Ziemi Krakowskiej 2 Brygada AL „Świt” 2 Brygada AL im. Jana Hołoda 3 Brygada AL im. gen. Józefa Bema 3 Północnolubelska Brygada AL Brygada AL „Synowie Ziemi Mazowieckiej” Brygada AL im. Tadeusza Kościuszki Brygada AL im. Wandy Wasilewskiej 10 Brygada AL „Zwycięstwo” 11 Brygada AL „Wolność” Promieniści
Akcje zbrojne	Zamachy Gwardii Ludowej na Café Club Akcje ekspropriacyjne GL Bitwa pod Zalezianką Powstanie zamojskie Zamachy Gwardii Ludowej na kina dla Niemców Zamach Gwardii Ludowej na kolumnę SA Bitwa pod Kochanami Obrona gajówki Małachów Bitwa pod Rąblowem Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej (Bitwa na Porytowym Wzgórzu) Powstanie warszawskie Obrona Republiki Pińczowskiej (Bitwa o Skalbmierz, Potyczka pod Baranowem) Bitwa pod Pokrytkami Bitwa pod Ewiną Bitwa pod Gruszką Potyczka pod Chotczą
Walki bratobójcze	Potyczka pod Stefanówką Potyczka pod Skrobaczowem Bitwa pod Rząbcem
Odznaczenia	Krzyż Grunwaldu
Upamiętnienie i pieśni	Grób członków Sztabu AL na skwerze Hoovera w Warszawie Pomnik Partyzanta w Warszawie Gdy naród do boju Marsz Gwardii Ludowej Pieśń Partyzantów Lubelszczyzny
Historia	Mord w Drzewicy Pogrom w Ludmiłówce Pogrom w Kraśniku Mord pod Borowem Mord w Pardołowie Zbrodnia w Owczarni Rodzina Nalazków

Rodowód	Związek Patriotów Polskich PSZ w ZSRR (1943–1944) Armia Ludowa
Instytucje centralne	Naczelne Dowództwo (1944) Sztab Główny ND Główny Sztab Formowania Szefostwo Mobilizacji i Uzupełnień Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy Główne Kwatermistrzostwo
Formacje	1 AWP 2 AWP piechota na froncie wsch. broń pancerna na froncie wsch. artyleria na froncie wsch. Wojska Ochrony Pogranicza Wojskowa Służba Wewnętrzna
Struktura organizacyjna	OdB 1 Korpusu PSZ w ZSRR OdB WP w 1949 OdB WP w okresie stalinizmu OdB WP na przełomie lat 50/60 XX w. WP w latach 80.
Działania wojsk	bitwa pod Lenino przyczółki pod Dęblinem i Puławami przyczółek warecko-magnuszewski przyczółki warszawskie Praga Warszawa przełamanie Wału Pomorskiego operacja pomorska bitwa o Kołobrzeg forsowanie Nysy operacja łużycka forsowanie Odry operacja berlińska GO Rzeszów akcja „Wisła” GO Wisła Poznański Czerwiec Operacja „Dunaj” Grudzień 1970 wzgórza Golan stan wojenny w Polsce
Stalinizm w wojsku	Główny Zarząd Informacji obława augustowska walka z partyzantką niepodległościową i antykomunistyczną proces Tatar-Utnik-Nowicki proces generałów Uroczysko Baran Wojskowy Korpus Górniczy Kwatera na Łączce
Szkolnictwo wojskowe	ASG WAP WAT WAM WSOWOP WSOWZ SOR TOSWLot COS WSW